Sen zimowy zwierząt

Niektóre zwierzęta stałocieplne w okresie zimowym zapadają w fizjologiczny stan odrętwienia organizmu, który objawia się okresowym spowolnieniem procesów życiowych takich jak: spowolnienie akcji serca;  metabolizmu; oddychania; akcji mózgu, spadek temperatury ciała, obniżenia pobudliwości nerwowej. Stan ten trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy, może być ciągły lub z krótkimi przerwami a poprzedzony jest gromadzeniem tkanki tłuszczowej w organizmie lub robieniem zapasów pokarmu w gnieździe oraz zmianami w funkcjonowaniu gruczołów dokrewnych.

Przykładowe zwierzęta stałocieplne zapadające w sen zimowy:

Niedźwiedź brunatny

Jest bardzo dużym drapieżnikiem. Jego waga dochodzi do 800 kg. Zamieszkuje górskie lasy. Przed zapadnięciem w hibernację naturalną gromadzi  w organizmie tkankę tłuszczową brunatną.  Schronienie na czas snu zimowego znajduje  w pieczarach, zaroślach lub wykrotach. W swej kryjówce zwanej gawrą zimuje długo, lecz nie zapada w całkowite odrętwienie i od czasu do czasu się budzi. Po tym okresie zwierzę traci na wadze nawet do 200 kg. dlatego wiosną aby uzupełnić masę ciała musi jeść dużo mięsa,  dopiero potem przechodzi na wszystkożerność. W okresie zimy, od grudnia do lutego samica rodzi od 2 do 4 młodych, które przez pierwsze 4 tygodnie są ślepe. Małe wychodzą po raz pierwszy na powietrze wiosną.

Jeże

Jest to małe zwierzątko pokryte twardymi włosami (kolcami). Jeże prowadzą naziemny i nocny tryb życia. Są samotnikami. Potrafią się wspinać i pływać. Są wszystkożerne ale głównie żywią się owadami. W klimacie umiarkowanym jeże zapadają w sen zimowy, zagrzebując się w stertach opadłych liści. Przed tym jednak nabierają masy ciała nawet do 100 % swojej wagi. W zimie jeże czasem budzą się zmylone chwilowym wzrostem temperatury do ponad 10 st.C. i wtedy tracą dużo zasobów energetycznych.

Nietoperze

Gatunków nietoperzy jest wiele nawet w samej Polsce. Są to jedyne zdolne do aktywnego lotu ssaki. Żywią się owadami, które zimą są nieaktywne. By przetrwać ten trudny okres zapadają na zimę w stan hibernacji. Dzięki obniżeniu temperatury ciała o ponad 30 °C i znacznemu spowolnieniu czynności życiowych, mogą przeżyć, korzystając jedynie z podskórnych zapasów tłuszczu. Zimowymi schronieniami nietoperzy są najczęściej różnego rodzaju podziemia, jak : jaskinie, sztolnie, piwnice itp. Hibernujące nietoperze budzą się co jakiś czas spontanicznie, aby napić się wody, załatwić pilne potrzeby fizjologiczne, czy też zmienić miejsce pobytu. Jeśli dodatkowe przebudzenia spowodują wyczerpanie się zapasów tłuszczu przed nastaniem wiosny, kończy się to śmiercią głodową zwierzęcia.

Borsuk

Jest ssakiem wszystkożernym. Prowadzi życie nocne, dzień zwykle przesiaduje w norze, która ma często dość skomplikowaną budowę i jest utrzymana w znakomitej czystości. W tejże kryjówce borsuk zasypia z nastaniem mrozów. Jego sen zimowy nie jest ciągły. Podczas ocieplenia budzi się i wychodzi z nory celem zaspokojenia pragnienia lub upolowania jakiejś przekąski. Podczas snu zimowego jego organizm zużywa nagromadzony jesienią tłuszcz, przez co traci na wadze nawet do 7 kg.

Suseł

Susły są zwierzętami stadnymi. Żyją w rodzinach i koloniach, które wspólnie zajmują dane siedlisko i wzajemnie ostrzegają się przed niebezpieczeństwami. Kolonie najczęściej liczą od 20–200 osobników. Susły prowadzą dzienny tryb życia. Ich aktywność zmniejsza się jesienią, kiedy przygotowują się do przetrwania zimy. Wtedy wejścia do nor zostają od środka zabudowane ziemią i utkane sianem. Na czas od października do marca zwierzęta zapadają w sen zimowy. Hibernują samotnie, każdy w oddzielnej norze. W tym czasie  zwierzęta te kilka razy przebudzają się na krótko, wtedy  zużywają znaczną część zgromadzonej energii. Podczas snu temperatura ich ciała obniża się do 1,8–2,0 °C,  serce spowalnia swoją pracę a organizm susła korzysta z zapasów tłuszczu zmagazynowanego w lecie i jesieni.

To tylko kilka przedstawicieli zwierząt które zapadają w sen zimowy i wszystkie są ssakami. Poza nimi na zimę zasypiają jeszcze: popielice, koszatki, świstaki, bobaki, chomiki i kilka innych.

W stan hibernacji naturalnej zapadają również zwierzęta zmiennocieplne: owady, pająki, węże a także płazy i gady. Nie są one w stanie funkcjonować w niskich temperaturach, dlatego każde z nich na swój własny sposób zabezpiecza się przed zimnem.

_________________________________________________________

Dzień Ziemi obchodzony jest w momencie równowago wiosennej na półkuli północnej, czyli w dniu równowagi jesiennej na półkuli południowej. Ten dzień wyróżnia się tym, że na całej planecie dzień trwa tyle samo, co noc. Równonoc wiosenna w starożytnych kulturach olniczych wiązała się ze świętem rodzącego się życia. Współcześnie podkreśla się, że jest to dzień swoistej równowagi mogącej pomóc w odrzuceniu wzajemnych różnic między ludźmi odmiennych ras i religii. Niezależnie od wyznawanej wiary czy przynależności etnicznej, wszyscy przedstawiciele Homo sapiens dzielą między siebie tę samą planetę, która – według organizatorów Dnia Ziemi – jest naszym wspólnym dobrem.

Jako pierwszy z ideą obchodzonego na całym świecie Dnia Ziemi wystąpił John McConnell (ur. 1915), na konferencji UNESCO, dotyczącej środowiska naturalnego w 1969 r. Pierwszy raz Dzień Ziemi został ogłoszony 21 marca 1970 r. przez burmistrza SAN Francisko, Josepha Alioto.

Ideę poparł Sekretarz Generalny ONZ, U Thant. 26 lutego 1971 r. podpisał proklamację, w której wyznaczył równonoc wiosenną jako moment, w którym  Narody Zjednoczone obchodzą Dzień Ziemi. W momencie kiedy Słońce przechodzi w Gwiazdozbiór Barrana, w siedzibie ONZ w Nowym Jorku rozbrzmiewa Dzwon Pokoju (ang. Peace Bell). Ma to zwykle miejsce 20 lub 21 marca..

Niezależnie od tego w 2009 roku dzień 22 kwietnia został ogłoszony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ, jako Międzynarodowy Dzień Matki Ziemi. Pierwsze obchody odbyły się w 2010 roku

Sowy – zabójcy doskonali

Odkąd sowy są na świecie, możemy się jedynie cieszyć, że nie jesteśmy myszą. Poza wyjątkami potwierdzającymi regułę, wszystkie sowy z pasją zajadają się gryzoniami. Do tego stopnia, że tzw. mysie lata stają się jednocześnie sowimi latami. Polega to na tym, że średnio co 5-7 lat w różnych regionach świata, myszy i ich krewniacy mnożą się jeszcze chętniej i intensywniej niż zwykle. Sowy, w odpowiedzi na taki urodzaj, znoszą znacznie więcej jaj i wychowują więcej młodych.

Gdy zabraknie ulubionych myszy, sowy poszukują innych ofiar – a ich lista jest bardzo długa. Puchacz, ogromne, odważne ptaszysko z czerwonymi oczami i rozpiętością skrzydeł sięgającą blisko 2m, może zabić niemal wszystko – od myszy na przekąskę, poprzez małe dziki, dorosłe jastrzębie, myszołowy, aż do lisów, a nawet saren włącznie. W jego jadłospisie doliczono się 250 różnych gatunków zwierząt!

Sowy, symbol tajemnych mocy i obrządków, same skrywają nie jedną mroczną tajemnicę. Nieczęsty w świecie ptaków kanibalizm, jakkolwiek nie rutynowo, to jednak w szczególnych wypadkach wśród sów się zdarza. Do tego duże sowy polują na te mniejsze

Dla sów, podobnie jak dla innych drapieżników typowy jest kainizm. Ptaki te zwykle znoszą więcej jaj – na wszelki wypadek. Jako, że wysiadują je od złożenia pierwszego, maluchy wylegają się w odstępach 1-2 dniowych. Jeśli zniesienie było liczne – pomiędzy najstarszym a najmłodszym pisklęciem może być nawet 10 dni różnicy! Jeśli pokarmu będzie dużo – rodzice wykarmią wszystkie dzieci. Jeśli jednak będą kłopoty – najmłodsze z rodzeństwa nie będzie miało szansy opuścić gniazda jako dorosły ptak. Złoży w ofierze swoje życie, dzięki czemu starsze rodzeństwo nie umrze śmiercią głodową. W wyjątkowo chude lata, takich ofiar w sowim gnieździe może być kilka, a szczęściarz – zaledwie jeden.

Większe sowy stosunkowo często sięgają też po wrony, sroki, czy sójki. Tutaj zapewne mamy dwa w jednym – jednocześnie pokarm i ograniczenie konkurencji. Doskonałym sposobem, bo znacznie mniej ryzykownym, jest zabijanie młodych. Dlatego też świadome zagrożenia drapieżniki tak wiele czasu spędzają z nimi w gniazdach (lub legowiskach).

Sowy, na tej samej zasadzie, również padają ofiarą innych, większych drapieżników. Tak jak Puszczyk czasami wypuści się na Pustułkę (która w mieście jest jego głównym konkurentem przy półce z myszami), tak on sam czasami może paść ofiarą jastrzębia.

Poza kwestią zwykłego szczęścia lub pecha (a może tylko właściwych decyzji?), sowy to zabójcy doskonali. Pióra! Zwykle w barwach kamuflujących, delikatne, o specjalnej strukturze, cudownie miękkie – dlatego nikt nie słyszy, gdy sowa leci. Nawet ona sama!
I tu dochodzimy do sedna sprawy: słuch! Najważniejszy z sowich zmysłów – jest praktycznie doskonały. Co najmniej 10 razy lepszy od naszego. Płomykówka, na przykład, różnicuje czas, w jakim dochodzą do niej dźwięki, do wartości 30 milionowych sekundy! – i to dla każdego ucha niezależnie. Nic dziwnego, że Płomykówka słyszy sunącą mysz z odległości nawet 60mSowy maja świetny wzrok! Płomykówka widzi 50 razy lepiej od nas. Ale Puszczyk jest już bardziej „ludzki” w tym względzie – jego wzrok jest zaledwie 2 razy ostrzejszy od naszego. Dla Płomykówki najczarniejsza nawet noc, może być tak jasna, jak dla nas bardzo pochmurny dzień.

Gdy chcą wydać się niewidoczne – czytaj upodobnić do gałęzi, na której siedzą – sowy wyciągają swoje ciała i „wciągają pióra”. Oczy prawie zamknięte – przezornie jednak zostawiają szczeliny, przez które jakby leniwie przyglądają się światu dookoła. Gdy zdają sobie sprawę, że kamuflaż nie zadziałał i zostały zdemaskowane, wówczas, w obliczu konfrontacji, zmieniają taktykę. Ogromnieją do monstrualnych rozmiarów, próbując zrobić odpowiednie wrażenie na wrogu. Potrafią też wydawać niezwykłe okrzyki – na tyle straszne, że wielu się wycofuje. Jeśli i to nie pomoże – zostaje ucieczka… lub atak.

Jakby świadome swoich mocy, sowy potrafią odważnie bronić gniazd i młodych. Podobnie jak samych siebie. Ich szpony i dzioby zostaną użyte nawet przeciwko ludziom, którzy zapuszczą się niebezpiecznie blisko. Szczególnie znane ze swoich zdecydowanych działań są Puszczyki. W obronie gniazd i swojego potomstwa, bez pardonu uderzą nas w głowę. Dzielnie będą ich bronić przed każdym intruzem – nawet z narażeniem własnego życia. Niektóre, jak nasza (jedyna dzienna) Uszatka Błotna (zwana dawniej po prostu Sową Błotną), udają ranne lub oględnie mówiąc „dziwne”, aby tylko odwieść nieproszonego gościa od gniazda. Gdy to nie pomaga – sięgają wreszcie po argumenty siłowe.

Sowy, mimo, że najczęściej schowane w mroku nocy lub starej dziupli, albo gdzieś  na strychu – z bliska zaskakują urodą. Od ogromnego Puchacza, po maleńką Sóweczkę, niewiele większą od wróbla – sowy mienią się beżami, brązami i szarością w tysiącach odmian i odcieni. Rysowane czernią i bielami. Oprószone plamkami, paskami, kreskami. Piękne. Z bliska i widoczne robią jeszcze większe wrażenie niż przejmujące uhuuu-hu-uu dobiegające z mroku nocy.

/źródło: Jacek Karczewski/

______________________________________________________________

Żuraw Grus grus

Żuraw jest jednym z największych polskich ptaków. Wymiary ciała dorosłego osobnika to 105-130cm, a rozpiętość skrzydeł 200-230cm, masa ciała sięga nawet 8kg. Ptak jest koloru popielatoszarego z szyją i głową czarnobiałą czerwoną plamą na potylicy (brak w tym miejscu upierzenia).

Jest jednym z dwóch gatunków żurawi występujących w Europie i jedynym lęgowym w Europie Środkowej. Na obszarze Polski najliczniej występuje w rejonie Warmii, Mazur i na Pomorzu. Na tym obszarze koncentruje się ok. 60% populacji krajowej gatunku ocenianej na około 12 tys. par. W ostatnich latach można zaobserwować wyraźny wzrost liczebności, gatunek rozprzestrzenił się w kierunku południowym i południowo-wschodnim. Żurawie nie zimują na obszarze naszego kraju, chociaż w ostatnich latach ze względu na łagodne zimy, obserwuje się osobniki zimujące w Polsce. Większość jednak wybiera południowo-zachodnie krańce Europy (głównie Hiszpanię) i północne wybrzeża Afryki.

Głównym miejscem gniazdowania są śródleśne torfowiska, silnie podmokłe doliny rzek oraz zarastające obrzeża zbiorników wodnych – stawów i jezior. Szczególnie upodobał sobie tereny podmokłe o ograniczonej dostępności  drapieżników, wykorzystują również zalewiska stworzone przez bobry. Wielkość terytorium zajmowanego przez parę żurawi wynosi nawet do100 ha, przy czym mieści się w nim zarówno siedlisko lęgowe jak i żerowisko pary z młodymi.

Gniazdo usytuowane na wodzie czy bagnistym podłożu to duża kolista lub owalna platforma o przeciętnej średnicy ok. 1 metra z płytkim dołkiem lęgowym. Wysokość gniazda uzależniona jest od głębokości otaczającej wody. Często jest to duży kopiec zanurzony w wodzie, a ponad powierzchnię wody wystaje część o wysokości 10–25 cm.Gniazdo zbudowane jest najczęściej ze źdźbeł i części roślin rosnących w pobliżu. Zrywane w bezpośrednim sąsiedztwie są rzucane w kierunku gniazda często za siebie, a następniedalej przerzucane na kopiec gniazdowy. W rezultacie wokół gniazda, np. w szuwarze pałkowym, powstaje wolna przestrzeń pozbawiona części roślin.

Przylot pierwszych ptaków z zimowisk następuje już na początku lutego. Po 2-3 tygodniach od przylotu ptaki zaczynają gniazdować. Składanie jaj kończy się pod koniec kwietnia, samica składa najczęściej 2 jaja a ich wysiadywanie trwa zwykle 30 dni. Pisklęta po wykluciu pokryte są puchem i mogą samodzielnie zdobywać pokarm, co świadczy że należą do zagnizdowników. Podczas wychowu młodych ptaki dorosłe są skrajnie tajemnicze i ostrożne. Odwodzą od lęgu, udając, że są ranne lub przebiegają pochylone w pobliżu intruza. Pisklęta intensywnie karmione wysokobiałkowym pokarmem zwierzęcym rosną bardzo szybko i po ok. 10 tygodniach uzyskują zdolność lotu, a ich masa ciała powiększa się od czasu wyklucia 30–40 krotnie. Gdy tylko młode żurawie uzyskają zdolność lotu (pierwsza połowa lipca) wówczas rodzice zabierają je na bardziej odlegle żerowiska, gdzie ptaki spotykają się z innymi żurawiami, w tym z rodzinami i osobnikami nielęgowymi. Na noc jeszcze przez dłuższy okres rodzina wraca do swego rewiru w pobliże gniada. Od tego momentu żurawie rozpoczynają okres życia socjalnego przebywając coraz częściej wspólnie z innymi osobnikami swojego gatunku. Dla ptaków tworzących parę okres ten będzie trwał aż do następnej wiosny, dla młodych zaś przez najbliższe 4–6 lat dopóki nie połączą się w pary.

Żuraw jest gatunkiem, który odżywia się zarówno pokarmem zwierzęcym, jak i roślinnym, przy czym pokarm roślinny dominuje. Udział pokarmu zwierzęcego wyraźnie się zaznacza w okresie późnej wiosny i lata, a szczególną rolę odgrywa w okresie wychowu piskląt. Pokarm pochodzenia zwierzęcego spożywany przez żurawie tworzą głównie duże owady i ich larwy (chrząszcze, gąsienice motyli, prostoskrzydłe) ponadto pajęczaki, dżdżownice, ślimaki, a także drobne kręgowce (żaby, jaszczurki, niekiedy drobne ssaki i ptaki ). Na pokarm roślinny, który spożywają żurawie składa się długa lista roślin, a główną rolę odgrywają gatunki uprawiane na polach. Są to przede wszystkim zboża (pszenica, owies, jęczmień, pszenżyto) oraz preferowana przez żurawie kukurydza. Na przedwiośniu żurawie chętnie zjadają przeleżałe od jesieni ziemniaki. Ponadto ptaki te zjadają wiele różnych zielonych części roślin, kłącza, jagody (żurawina, poziomka).

_______________________________________________________________

Zdjęcie kaczki krzyżowki /”mieszkanki Giżycka”/ przesłał nasz kolega Tadeusz Miłowski.  A poniżej kilka informacji o tej kaczce. 

Występowanie 

Kaczka krzyżówka  występuje praktycznie na terenie całej półkuli północnej.

Jest jedną z bardziej popularnych kaczek, występujących w Polsce i nie tylko. Jej populację szacuje się w milionach sztuk.

Gniazda buduje przede wszystkim w trawie, ale z uwagi na grożące jej niebezpieczeństwa, nierzadko decyduje się na zakładanie gniazd na niewielkich drzewach. Znane są też przypadki zakładania gniazd w pobliżu siedzib ludzkich – najdziwniejsze i bardzo popularne miejsca, to skrzynki z kwiatami, znajdujące się na balkonach mieszkań i domów. Gniazdo przypomina niewielką miseczkę. Podstawowym budulcem gniazd jest trawa oraz mech. W charakterze wyściółki swoich gniazd, kaczki krzyżówki stosują bardzo delikatne piórka.

Lęgi

Kaczki krzyżówki składają tylko jeden lęg w roku. Kaczka składa od 8 do 12 jaj, czasami nawet ponad 14. Kaczka wysiaduje jajka około miesiąca. Młode po wykluciu się, przebywają w gnieździe około 60 dni, później następuje powolna nauka latania. Młode zdolność do rozmnażania się, zyskują już po roku.

Wygląd

Krzyżówki są ptakami o dość charakterystycznym ubarwieniu. Samiec w szacie godowej ma głowę o charakterystycznym zielonkawym ubarwieniu. Dziób pomarańczowy, nogi również.

W przypadku samic, ubarwienie jest całkowicie inne i mniej kontrastowe niż ubarwienie samca, po prostu nieco bardziej bledsze. Krzyżówka jest ptakiem kwalifikowanym jako średni Długość ciała krzyżówki, to kilkadziesiąt centymetrów, skrzydła w rozstawie sięgają prawie metra. Waga krzyżówki to nawet 1,5 kg Ciekawostka jest długowieczność tych ptaków. Najstarsze krzyżówki, których wiek został oficjalnie potwierdzony, miały 29 lat.

Pokarm

Kaczka krzyżówka jest wszystkożerna, jednak z reguły decyduje się na pokarmy pochodzenia roślinnego. Bardzo dobrze radzi sobie w wodzie – pływa i również na powierzchni wody poszukuje jedzenia. Co charakterystyczne, nie nurkuje, ale zanurza przednią część ciała i w ten sposób zdobycia pokarm znajdujący się w wodzie.

_____________________________________________________

KACZEŃCE

 Podczas sobotniej wędrówki 16 kwietnia, z Dywit do Redykajn,  spotkaliśmy pięknie kwitnące kaczeńce. 

Knieć błotna, kaczeniec, kaczyniec, – roślina szeroko rozprzestrzeniona na całej półkuli północnej: występuje w całej niemal Europie, Azji, Ameryce Północnej.

W Polsce jest pospolita na bagnistych łąkach  i w niższych partiach gór.. Kwitnie od marca do maja lub czerwca. Rośnie na wilgotnych łąkach, brzegach strumieni, w rowach i lasach łęgowych.  Knieć wabi owady nektarem,  specjalnymi plamami i rysunkami, które mogą być zauważone tylko przez oczy owadów, reagujące na światło ultrafioletowe.

Roślina trująca. Świeże ziele zawiera anemoninę, która w większych ilościach jest toksyczna. Roślina nie jest zjadana przez bydło. Jeśli znajdzie się w paszy w niewielkiej ilości – nie działa szkodliwie, lecz mlekopędnie. Działanie szkodliwe znika podczas suszenia siana wskutek rozkładu związków szkodliwych

Czaple siwe zimujące nad rzeką Wadąg.

Czapla siwa (Ardea cinerea), gatunek z rodziny czapli, o długości ciała ok. 90 cm. i rozpiętości skrzydeł od 160–170 cm; ciężar ciała do 2 kg. Charakteryzuje się upierzeniem popielatoszarym, z białą głową z ciemnym pasem nad okiem i ciemnym czubkiem z tyłu głowy. Dziób i nogi żółtawo-czarne.

Żeruje najchętniej w płytkich partiach zbiorników wodnych i rzek, żywiąc się rybami, a także płazami, gadami, drobnymi ssakami i większymi owadami. Najczęściej gnieździ się kolonijnie na wysokich drzewach w pobliżu wód; wyprowadza jeden lęg w roku, składając 2–5 niebieskozielonych jaj, które wysiaduje 26 dni. Młode, które są rzekomymi gniazdownikami uzyskują samodzielność po 50 dniach.

Czapla siwa występuje w Europie, w środkowej i południowo-wschodniej Azji i w Afryce. W Polsce występuje nielicznie na nizinach, liczniej w strefie pojezierzy; ogółem krajowa populacja liczy ok. 8 tys. par lęgowych. Przylatuje w marcu, zaś odlatuje w listopadzie; część ptaków pozostaje na zimę. Jest ptakiem łownym, podlegającym ochronie okresowej (1 marca – 14 sierpnia; nie dotyczy stawów hodowlanych).

PARKI NARODOWE są jedną z form ochrony przyrody. Jest to obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe. Park narodowy tworzy się w celu zachowania różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtwarzania zniszczonych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów. W Polsce istnieją 23 parki narodowe stanowiące 1% powierzchni kraju.

1. Babiogórski  – powierzchnia: 3 392 ha

2. Białowieski – powierzchnia: 10 502 ha

3. Biebrzański – powierzchnia: 59 223 ha

4. Bieszczadzki – powierzchnia: 29 202 ha

5. Bory Tucholskie – powierzchnia: 4 798 ha

6. Drawieński – powierzchnia: 11 342 ha

7. Gorczański – powierzchnia: 7 030 ha

8. Gór Stołowych – powierzchnia: 6 340 ha

9. Kampinoski – powierzchnia: 38 544 ha

10. Karkonoski – powierzchnia: 5 575 ha

11. Magurski- powierzchnia: 19 962 ha

12. Narwiański – powierzchnia: 7 350 ha

13. Ojcowski – powierzchnia: 2 146 ha

14. Pieniński – powierzchnia: 2 346 ha

15. Poleski – powierzchnia: 9 762 ha

16. Roztoczański – powierzchnia: 8 482 ha

17. Słowiński – powierzchnia: 18 619 ha

18. Świętokrzyski – powierzchnia: 7 632 ha

19. Tatrzański – powierzchnia: 21 164 ha

20. Ujście Warty – powierzchnia: 7 956 ha

21. Wielkopolski – powierzchnia: 7 584 ha

22. Wigierski – powierzchnia: 15 085 ha

23. Woliński – powierzchnia: 10 937 ha

____________________________________________________________

Ptaki u nas zimujące

Są gatunki ptaków, dla których Polska jest tym, czym Afryka dla bocianów: ciepłym krajem. Zimą można u nas spotkać pochodzące ze Skandynawii i Syberii ptaki kaczkowate, na łąkach i polach – myszołowy włochate, zaś na miejskich drzewach uwijają się barwne gile i jemiołuszki.
Wśród gatunków, które traktują Polskę jako ciepły kraj i przylatują do nas na zimę, dominują ptaki wodne . Wiele gatunków ptaków, które gnieżdżą się na północy Europy i w europejskiej lub azjatyckiej części Rosji jest związanych z brzegiem morza, które zimą w ich rodzinnych stronach dość wcześnie zamarza. Wtedy ciągną nad Bałtyk, na nasze śródlądowe zbiorniki zaporowe czy niezamarznięte odcinki rzek, gdzie często można spotkać tracza bielaczka, nurogęsi czy kaczki morskie: uhlę, lodówkę i markaczkę.
Innym siedliskiem często wybieranym podczas zimowych spacerów w poszukiwaniu ptaków są pola i łąki, gdzie można spotkać m.in. myszołowa włochatego, który od swojego bliskiego kuzyna – naszego myszołowa – różni się opierzonymi skokami, przez które wygląda, jakby miał spodenki z piór. To gatunek, który przylatuje do nas głównie ze Skandynawii. U nas ptaki te żywią się głównie gryzoniami, które mogą znaleźć na polach.

W czasie wędrówek na polach można też u nas spotkać innego drapieżnika – błotniaka zbożowego, który zimuje u nas jako jedyny z czterech spotykanych w Polsce gatunków błotniaków. Zdarza się też drzemlik, najmniejszy sokół w Europie, stosunkowo rzadki.

______________________________________________________________

Kosaciec żółty to silnie rosnąca
bylina z wąskimi zielonymi, dekoracyjnymi liśćmi i okazałymi, jasnożółtymi kwiatami. Kwitnie od maja do lipca. Dobrze rośnie w słońcu i w półcieniu na brzegu stawu i w wodzie do 40 cm głębokości. Roślina całkowicie mrozoodporna.

Dlaczego opadają liście z drzew

Jesień jest pięknie kolorowa, nostalgiczna, zmierzająca ku zimie… Różnobarwność tej pory roku widoczna jest w roślinnych liściach. We wrześniu rozpoczyna się ten kolorowy spektakl.

Zieleń powoli znika, ustępując miejsca barwom żółtym, brązowym, rudym i czerwonym. Drzewa i krzewy liściaste sukcesywnie pozbywają się kolorowych  liści, które niczym barwny dywan zaściełają ziemię. Dlaczego tak się dzieje? Nie ma dotąd jednoznacznej odpowiedzi.

Zrzucanie liści jest dla roślin ważnym życiowo procesem fizjologicznym. W okresie wegetacji poprzez blaszki liściowe odbywa się intensywna transpiracja (wyparowywanie wody), dzięki której rośliny tracą ciepło i się nie przegrzewają. Pozostawienie liści na zimę groziłoby przemarznięciem, dlatego rośliny przygotowując się do zimy zawczasu pozbywają się tych organów. Za barwę liści roślin odpowiada mieszanka wielu pigmentów, których skład ilościowy jest różny u różnych gatunków. W liściach zazwyczaj najwięcej jest chlorofili (barwników zielonych), mniej jest ksantofili (barwników żółtych) i karotenów (barwników pomarańczowych) oraz antocyjanów (czerwonych, niebieskich i fioletowych). Liście są zielone z powodu przewagi chlorofili nad pozostałymi barwnikami. Jesienią, gdy dni stają się krótsze i jest mniej światła do przeprowadzania fotosyntezy, chlorofile ulegają rozkładowi i wtedy w liściach uwidaczniają się inne barwniki. Niektóre gatunki jesienią produkują nawet większe ilości antocyjanów. Przypuszcza się, że żółte i czerwone barwy liści mogą odstraszać pasożytnicze owady, aby w nich na zimę nie składały jajeczek. Inna hipoteza stara się wyjaśnić jesienną produkcję kolorowych barwników jako ochronę przed powstającymi wolnymi rodnikami tlenowymi odpowiedzialnymi za starzenie się organizmów.

Natura wie, co robi. Ta pora roku stanowi przecież pożegnanie lata, jest czasem, kiedy przyroda zamiera przed zimą, aby z pełną siłą odrodzić się na wiosnę.

tekst: Maria Olszowska
Autorka jest emerytowaną nauczycielką biologii. Pochodzi z Krakowa, od trzydziestu latmieszka w Mrągowie. 

zdjęcia:  Anatol Leszczyński /zdjęcia zrobione podczas sobotniego spaceru po Arboretum w Kudypach 17 października 2015 r./

______________________________________________________________

Ważki — to bardzo „stare” istoty. Pojawiły się na Ziemi około 300 milionów  lat temu. Są wprawdzie owadami o cechach pierwotnych, lecz ich doskonałe przystosowanie  do życia musiało nastąpić błyskawicznie, gdyż już w późnym karbonie były „władcami przestworzy”. Prowadzą drapieżny tryb życia, mając do tego znakomicie przystosowane ciało. Ich głowa wyposażona jest w bystre oczy, które natychmiast dostrzegają ofiarę lub przeciwnika  i silne żuwaczki, które natychmiast się z nimi rozprawiają. Pokryte kolczastymi wyrostkami nogi doskonale przytrzymują schwytaną zdobycz. Skrzydła pozwalają na niezwykle szybkie  przemieszczanie się zarówno do przodu jak i do tyłu, co gwarantuje sukces zarówno w pościgu jak i ucieczce. Ważka potrafi również zawisnąć nieruchomo w powietrzu, jest to wygodne podczas obserwacji. Ważki poruszają się szybko i bezgłośnie, są niezwykle skuteczne jako drapieżniki, a przy tym pełne urody i gracji. Stąd pewnie stały się obiektem fascynacji, nie tylko naszej, ale i wielu artystów — zwłaszcza w okresie secesji, kiedy były ulubionym elementem dekoracyjnym._______________________________________________________

 

Żaba jeziorkowa

Opublikowany 12 maja 2015

Podczas  „Majówki” 9 maja 2015r.  towarzyszył nam rechot żab z pobliskiego zbiornika

wodnego.

Ciało żaby jeziorkowej jest wydłużone, pysk długi, ostry. Długość ciała okazów występujących w Polsce dochodzi do 8 cm.

Samiec, jak u innych żab, jest wysmuklejszy i mniejszy od samicy. Pęcherze głosowe mają u niego kolor białawy lub niebieskawy.

Charakterystyczną cechą żaby jeziorkowej jest jej zamiłowanie do zagrzebywania się w ziemi. W związku z tym na jej tylnych nogach rozwinęły się bardzo wyraźne i masywne tzw. naroślą lub modzele podeszwowe.  Żaby jeziorkowe zagrzebują się nie tylko na sen zimowy, ale nawet w okresie silniejszych chłodów.Żaba jeziorkowa to płaz najbardziej związany ze środowiskiem wodnym ze wszystkich naszych „żab zielonych”. Aktywne życie przedstawiciele tego gatunku prowadzą wyłącznie za dnia, co też w pewnym sensie wyróżnia ich od pozostałych przedstawicieli  żab.
Życie aktywne rozpoczyna żaba jeziorkowa w kwietniu.  Skrzek składa na dnie zbiorników wodnych, a jej kijanki są bardzo podobne do larw żaby wodnej. Żaba jeziorkowa żyje nad brzegami bardzo małych zbiorników wodnych, glinianek, dołów torfowych czy rowów, najczęściej położonych na terenach leśnych. Od zbiorników tych oddala się tylko wyjątkowo w razie ich wyschnięcia lub w poszukiwaniu pokarmu. Zimuje zawsze na lądzie zagrzebana w ziemi. Na sen zimowy udaje się we wrześniu.

____________________________________________________________

Właściwości lecznicze drzew

• Buk
  Spacery wśród buków polecane są osobom narażonym na stresy, choroby układu krążenia, gardła i nerek.
  Liść tego drzewa przyłożony na czoło złagodzi ból głowy.
• Brzoza
  Łagodzi stany depresyjne, pomaga pozbyć się złości, strachu i gniewu. Przynosi ulgę w bólach wynikających z napięć, przyspiesza gojenie się ran, leczy reumatyzm i choroby kobiece.
  Sok brzozowy bogaty w sole mineralne, potas, magnez, wapń i witaminy z grupy B oczyszcza organizm, wspomaga leczenie chorób dróg moczowych, wątroby, płuc i nadczynności tarczycy.
• Czarny bez
  Przebywanie w jego pobliżu działa na organizm moczopędnie, rany szybciej się goją, poprawia się stan psychiczny.
  Herbata z jego kwiatów jest skuteczna w leczeniu  przeziębień, wzmacnia system immunologiczny.
• Dąb
  Możesz być „silny jak dąb”, jeśli codziennie przez kilkanaście minut będziesz dotykać jego pnia – przekonują specjaliści. Kuracja taka przydaje się przy osłabieniu organizmu.
  Dąb pobudza do pracy naczynia limfatyczne i krążenie krwi. Wywar z jego kory leczy choroby skórne, a stosowany do nasiadówek łagodzi stany zapalne narządów rodnych.
• Jarzębina
  Działa mobilizująco i pozwala pozbyć się nałogów. Zawiera dużo witaminy C (prawie tyle co owoce cytrusowe), cukrów, kwasów organicznych, pektyn i składników mineralnych.
  Związki czynne zawarte w jarzębinie działają moczopędnie, przeciwzapalnie, przeciwszkorbutowo, rozwalniająco i ściągająco, co jest korzystne w nieżytach żołądka, dwunastnicy i jelita cienkiego. Stosowana zewnętrznie (do nacierania ) łagodzi bóle mięśniowe i stany reumatyczne.
• Jodła
  Od wieków traktowano ją jako symbol mocy. Łagodzi silne emocje, reguluje pracę układu oddechowego i układu pokarmowego (dobra zwłaszcza dla wrzodowców). Z jej drewna, igieł i żywicy otrzymuje się ekstrakty do lekarstw przeciw schorzeniom reumatycznym i artretycznym. Nasiadówka w wodzie z wygotowanych gałęzi pomaga w stanach zapalnych pęcherza i przy upławach.
• Kasztanowiec
  Przywraca dobre samopoczucie i wiarę w siebie. Kora wykorzystywana jest do wytwarzania maści leczących hemoroidy i żylaki. Jego właściwości uszczelniające naczynia krwionośne wykorzystuje przemysł kosmetyczny do produkcji kremów na „pajączki”. Herbata z kwiatów kasztanowca leczy kaszel i wzmacnia tkanki mięśniowe.
• Lipa
  Przebywanie w jej pobliżu uspokaja, koi nerwobóle. Kwiaty lipy zawierają niewielkie ilości olejku eterycznego, związki flawonowe i śluzowe, kwasy organiczne, pektyny, sole mineralne i substancje działające podobnie jak witamina P. Ten skład powoduje, że herbata z nich działa napotnie i wykrztuśnie, łagodzi kaszel, katar i bronchit. Stosuje się ją w gorączce, przeziębieniach i stanach wyczerpania. Odwar z kwiatów lipy jest stosowany do płukania gardła, okładów na rany i wrzody.
• Sosna
  Pozwala odzyskać wewnętrzną równowagę. Przeciwdziała zmęczeniu i depresji. Olejek z pączków sosnowych działa bakteriobójczo (pomaga w leczeniu chorób skórnych), moczopędnie i wykrztuśnie. Stosuje się go do inhalacji przy nieżytach górnych dróg oddechowych, bo ułatwia oczyszczanie się oskrzeli.

Przytulanie drzew

Drzewa wytwarzają jony ujemne. To one neutralizują niekorzystne dla organizmu jony dodatnie powstające w wyniku chorób lub emitowane przez otaczający nas ze wszystkich stron sprzęt elektroniczny. Niemiecki przyrodnik i badacz Manfred Himmel, zajmujący się drzewoterapią od ponad 20 lat, uważa, że każdy człowiek może przez dotyk doświadczyć dobroczynnego promieniowania drzew i leczyć dolegliwości zarówno psychiczne, jak i fizyczne: stresy, depresje, bóle głowy, zaburzenia krążenia, schorzenia reumatyczne. Jeśli więc mamy tego typu problemy, powinniśmy wybrać się do najbliższego parku czy lasu, znaleźć odpowiednie dla siebie drzewo i mocno się do niego przytulić.

___________________________________________________________________
JAKĄ WYSOKOŚĆ OSIĄGAJĄ DRZEWA?

• Jałowiec pospolity – 10 m
• Grab – 20 m
• Olcha – 25 m
• Sosna pospolita – 35 m
• Buk – 40 m
• Dąb bezszypułkowy – 45 m
• Świerk pospolity – 50 m

• Kasztanowiec – 80⇔100
• Dąb szypułkowy – 200⇔300
• Buk – 4 000⇔5 000
• Świerk pospolity – 120 000⇔170 000
• Sosna pospolita – 140 000⇔180 000
• Olcha czarna – 1 100 000⇔1 300 000
• Brzoza – 7 000 000⇔8 000 000

• X wiek 85-90%
• XV wiek 50%
• XVIII wiek ok. 40%
• 1945 r. 20,8%
• 2012 r. 29,2%
• 2020 r. szacunkowo 30% (56 000 ha gruntów)

• Lubuskie 49%
• Podkarpackie 37,4%
• Pomorskie 36,2%
• Zachodniopomorskie 35,2%
• Śląskie 31,8%
• Warmińsko-mazurskie 30,6%
• Podlaskie 30,5%
• Dolnośląskie 29,5%
• Małopolskie 28,6%
• Świętokrzyskie 27,9%
• Opolskie 26,5%
• Wielkopolskie 25,6%
• Kujawsko-pomorskie 23,3%
• Lubelskie 23%
• Mazowieckie 22,7%
• Łódzkie 21,1%

• lasy w Polsce zajmują powierzchnię ponad 9 mln ha (90 000 km2)
• lasy publiczne stanowią 82%
• przeciętny wiek drzewostanu to 55 lat
• na statystycznego Polaka przypada 0,25 ha lasu
• nakłady na zalesienie rocznie – 200 mln zł

• leśny dominator: sosna 70,5% powierzchni lasów
• najstarsze drzewo w Polsce: cis w Henrykowie Lubańskim – 1 278 lat
• najgrubsze drzewo w Polsce: topola lesznowska – 14 m obwodu
• najwyższe drzewo w Polsce: świerk w Puszczy Białowieskiej – 51,8 m

• bardzo twarde: robinia, grab
• twarde: cis, dąb, jesion, buk, klon
• średnio twarde: jałowiec, brzoza, wiąz polny
• miękkie: świerk, sosna, modrzew, daglezja, olcha czarna, topola, wierzba, lipa
• bardzo miękkie: sosna wejmutka, osika

• liście drzew – 4 tony
• gałęzie i konary – 30 ton
• pnie – 240 ton
• zioła – 1 tona
• dżdżownice – 0,5 tony
• inne zwierzęta i rośliny przyziemne – 0,5 tony
• waga całkowita – 276 ton

• Olcha szara – 100 lat
• Grab – 150 lat
• Jesion – 300 lat
• Wiąz polny – 500 lat
• Modrzew – 600 lat
• Dąb bezszypułkowy – 700 lat
• Buk – 900 lat
• Świerk – 1.000 lat
• Dąb szypułkowy – 1.200 lat
• Cis – 2.000 lat

• przeciętny Polak zużywa 100 kg papieru rocznie
• Europejczyk 160 kg
• Amerykanin 230 kg
• Mieszkaniec Afryki 8 kg
• Jeden pracownik w Polsce zużywa 7 700 kartek rocznie
• Sejm zużywa prawie 6 000 kartek papieru dziennie

W październiku i listopadzie 2013 roku grupa 4 mykologów pod kierownictwem Pana Mirosława Wantoch-Rekowskiego z Gdańska wykonała na terenie Nadleśnictwa Strzałowo inwentaryzację rzadkich, zagrożonych  i chronionych grzybów . Inwentaryzacje wykonano na terenie lasów referencyjnych i rezerwatów przyrody. Przedmiotem inwentaryzacji były grzyby wielkoowocnikowe występujące  na martwym drewnie. W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji stwierdzono co najmniej 361 gatunków, z czego 57 ujętych jest na Czerwonej liście grzybów wielkoowocnikowych, w tym 7 posiadających status wymierających (E), 18 – zagrożonych wymarciem (V).   Oprócz w/w 361 odnaleziono dodatkowo kilkanaście gatunków  wymagających  specjalistycznych badań i potwierdzenia prawidłowego oznaczenia przez najlepszych krajowych specjalistów. Wśród nich mogą znaleźć się gatunki stwierdzone po raz pierwszy w Polsce.

Mając na uwadze krótki czas prowadzenia badań terenowych należy stwierdzić, że uzyskane wyniki jednoznacznie wskazują na wyjątkowe w skali kraju bogactwo gatunkowe grzybów występujących na terenie  Nadleśnictwa Strzałowo.

___________________________________________________________________

Kleszcz

Kleszcze to pasożyty zewnętrzne, atakujące głównie kręgowce. Swoje ofiary atakują przeważnie na łąkach i w lasach. Wiszą na źdźbłach trawy i na spodzie liści, co powoduje, że są niewidoczne. Bez jedzenia mogą żyć do dwóch lat. Potrafią również przez wiele tygodni żyć  bez wody i powietrza. Bez problemu przeżyją pranie, jednak może je zabić gorąca suszarka. Podczas ukłucia kleszcze wydzielają środek znieczulający, dlatego człowiek często nie wie, że został ukąszony. W trakcie każdego swojego stadium rozwojowego kleszcz musi wyssać krew kręgowca, aby móc się rozwijać. Ukąszenie kleszcza może wywołać wiele chorób, m.in. boreliozę, kleszczowe zapalenie mózgu, dur powrotny, gorączkę.

Nie każde ukąszenie kleszcza jest niebezpieczne. Do lekarza należy udać się, gdy u ukąszonej osoby pojawiają się objawy grypopodobne, rumień wokół ukłucia lub niepokojące objawy ze strony układu nerwowego.

______________________________________________________________

Lipy

Niemal każdy region w Polsce może poszczycić się starymi okazami lip. Do najsłynniejszych należy sędziwa lipa drobnolistna św. Ottona”, rosnąca na peryferiach Szczecina (osiedle Płonia). Ma 30 m wysokości i prawie 9-metrowy obwód. Prawdopodobnie najstarszy okaz tego gatunku znajdziemy natomiast w pobliżu kościoła w Cielętnikach (powiat częstochowski). Jego wiek oceniono na około 530 lat. Jest to jednocześnie najgrubsza lipa w Polsce – jej obwód przekracza 11 m. Co ciekawsze, drzewo jest zabezpieczone ogrodzeniem przed obgryzaniem przez … pielgrzymów. Ponoć obgryzanie lipowej kory, połączone z modlitwą do świętej Apolonii miało uzdrawiające działanie na bóle zębów.

Znaną lipę można zobaczyć  w wsi Ostrowite koło Grunwaldu. To pod nią ponoć król odpoczywał i modlił się przed słynną bitwą.

_______________________________________________________________

Rosiczka okrągłolistna

Rosiczka okrągłolistna  znana przede wszystkim jako roślina owadożerna. Do chwytania owadów służą jej specjalnie do tego przystosowane włoski na liściach, wydzielające lepką ciecz podobną do kropel rosy. Siadające na powierzchni liścia owady zostają oblepione włoskami z lepką wydzieliną. Następuje proces trawienia – włoski zaczynają wydzielać kwas mrówkowy i enzymy, które po pewnym czasie rozkładają ciało owada. Produkty trawienia są wchłaniane za pośrednictwem tych samych włosków i wykorzystane przez roślinę do budowy własnych tkanek.

To dodatkowe źródło azotu umożliwia rosiczkom egzystencję na torfowiskach wysokich, ubogich w ten składnik. Jednak główne zapotrzebowanie na związki organiczne rośliny te zaspokajają w procesie fotosyntezy.

Rosiczka okrągłolistna jest gatunkiem najczęściej spotykanym spośród rosiczek. Jest drobną byliną z przyziemną różyczką liściową. Liście ma okrągłe, na długich ogonkach. Rośnie wśród torfowców w lasach i na trawiastych łąkach. Ma właściwości lecznicze – wchodzi w skład ziół moczopędnych i przeciwmiażdżycowych. Wszystkie rodzime gatunki rosiczek podlegają ochronie.

_____________________________________________________________

Ciąża utajona sarny

Ciąża u saren zapłodnionych w okresie letniej rui (od połowy lipca do połowy sierpnia) trwa prawie 10 miesięcy, a w przypadku zapłodnienia w listopadzie lub grudniu – 4,5 miesiąca (zimowa ruja występuje u kóz niezapłodnionych w czasie rui letniej). U saren zapłodnionych w lecie przez pierwsze 5 miesięcy występuje zjawisko ciąży przedłużonej (utajonej) polegającej na zahamowaniu rozwoju zarodka  w stadium blastuli na okres około 150 dni.

Wykocenie odbywa się w maju lub czerwcu. Samica rodzi w odosobnionym miejscu od 1 do 3 koźląt. Pozostawia je w ukryciu podchodząc do ich kryjówki tylko na czas karmienia. W pierwszych dniach życia koźląt kontakty matki z dziećmi oraz między rodzeństwem są ograniczone do niezbędnego minimum. Relacje rodzinne nasilają się po dołączeniu młodych do stada. Młode zaczynają pobierać pokarm roślinny w drugim tygodniu życia, do 6 tygodnia mają po bokach tułowia po 3 rzędy białych plamek. Koźlęta pozostają przy kozie przez rok, a czasem dłużej. Dojrzałość płciową sarna osiąga w wieku 2 lat.

Barszcz Sosnowskiego

Jest największą rośliną zielną występującą w Polsce: osiąga do 4 m wysokości, a liście mierzące do 1,5 m wyrastają na łodygach o średnicy do 12 cm.

Barszcz jest rośliną silnie parzącą: występująca we włoskach pokrywających jego liście i łodygi kumaryna może powodować poparzenia II i III stopnia, a w skrajnych przypadkach – martwicę skóry. Objawy poparzenia pojawiają się dopiero po 12 godzinach od kontaktu, pod wpływem promieni słonecznych, a wdychanie olejków eterycznych może wywoływać nudności, bóle głowy i wymioty.

Niebezpieczna roślina pochodzi z Kaukazu, a do Polski trafiła pod koniec lat 50. ubiegłego stulecia ze Związku Radzieckiego, propagowana jako źródło taniej paszy dla bydła. Masowo wprowadzano ją do uprawy w PGR-ach na terenie całego kraju. Wkrótce jednak wyszły na jaw jej wady. Mięso i mleko krów karmionych barszczem pachniało kumaryną; barszcz ranił wymiona krów, a spożycie zielonki powodowało oparzenia przewodu pokarmowego, krwotoki wewnętrzne i biegunki.

Roślina ma ogromną zdolność rozrodczą. Jeden egzemplarz może wytworzyć do 40 tys. nasion, co teoretycznie wystarczyłoby do obsiania nawet 200 ha pola.

Barszcz Sosnowskiego jest w Polsce gatunkiem inwazyjnym, który nie ma naturalnego wroga. Zwalczanie go wymaga systematycznych działań, prowadzonych przez kilka lat z rzędu. Pojedyncze rośliny czy małe skupiska najlepiej jest po prostu wykopać. Większe obszary można zwalczać chemicznie, ale barszcz jest odporny na większość preparatów i niszczą go tylko te, które działają na każdy rodzaj roślinności.

W Olsztynie, można spotkać tę roślinę, wędrując wokół jeziora Bartążek.

_________________________________________________

Leśny Kompleks Promocyjny „Lasy Olsztyńskie”

Leśny Kompleks Promocyjny „Lasy Olsztyńskie” obejmuje tereny w Nadleśnictwie Kudypy (pow. 17.927 ha) oraz w Nadleśnictwie Olsztyn o powierzchni 15.967 ha. Łączna powierzchnia LKP „Lasy Olsztyńskie” wynosi 33.894 ha. Celem działania kompleksu jest promocja trwale zrównoważonej  gospodarki leśnej, odnowa zasobów  przyrody w lasach oraz edukacja leśna społeczeństwa. Powstanie   tego kompleksu umożliwi m.in. budowę nowych ścieżek edukacyjnych, dalszy rozwój Arboretum w Kudypach, Ośrodka Rehabilitacyjnego Ptaków Drapieżnych w Dąbrówce, innych obiektów służących jak najlepszemu udostępnieniu lasów społeczeństwu.

Starania olsztyńskich leśników o utworzenie  kompleksu wspierało nasze Koło jak również  inne organizacje samorządowe i społeczne. Cieszy fakt, że działania zostały zakończone sukcesem, a naszą rolę w przedsięwzięciu docenił dyrektor generalny Lasów Państwowych powołując prezesa Koła Anatola Leszczyńskiego do Rady Naukowo-Społecznej LKP „Lasy Olsztyńskie”.

_______________________________________

Sikora

• sikora w jednym dniu może zjeść tyle owadów, ile sama waży, czyli od 15-22g
• zimą sikory bogatki spędzają 72-74% czasu w ciągu dnia na żerowaniu
• bogatka pobiera pokarm w sposób wybiórczy, a więc nie zjada tylko owadów najliczniejszych, ale wyszukuje różne gatunki zwierząt, które w odpowiednio zaspokajają wszystkie potrzeby jej organizmu
• uważa się, że pająki, które są stałym elementem diety piskląt bogatek, są potrzebne do prawidłowego rozwoju upierzenia
• w diecie piskląt bogatek regularnie znajdują się również gniecione ślimaki z muszlami, które są niezbędne do rozwoju kości i piór

_____________________________________

Ślimak winniczek jest największym ślimakiem mającym skorupę w Polsce.
Długość ciała: 5 cm, długość życia: 6-7 lat. Winniczki żywią się zielonymi częściami roślin. Żerują głównie nocą, ale także podczas deszczowych i pochmurnych dni.

Rozmnażanie

Kopulację poprzedza dwugodzinna gra miłosna, podczas której ślimaki dotykają się delikatnie czułkami, po czym w stopę lub bok ma miejsce wbicie strzałki miłosnej. Akt wymiany spermatoforów trwa kilka minut. Jaja w kolorze białym w liczbie około 50 wielkości grochu w czerwcu lub lipcu winniczki składają do jamy wykopanej w ziemi nogą, którą po złożeniu jaj zakopują. Młode winniczki wylęgają się po 3-4 tygodniach. Dojrzałość płciową osiągają w 4 roku życia

Jesienią wykopują dołek lub zakopują się w ściółce, skorupę, w której chowają się na zimę zamykają tak zwaną epifragmą. Wiosną odrzucają wieczko. Podczas snu zimowego serce winniczka uderza jeden raz na minutę.

__________________________________

Sen zimowy

Sen zimowy jest stanem głębokiego uśpienia wielu ssaków, a nawet niektórych ptaków w rejonach, gdzie panuje wyjątkowo ostra zima. W ten sposób sama natura skutecznie przeciwdziała naturalnemu brakowi pożywienia podczas zimnej pory roku. Dzięki skomplikowanemu współdziałaniu gruczołów wydzielania wewnętrznego temperatura ciała spada nawet więcej niż 30 stopni C, a podczas głębokiego snu może osiągnąć O stopni C. W naszym kraju najbardziej znanymi śpiochami są jeż, popielice, chomik europejski. Jeżeli chodzi o ptaki, w stan uśpienia popadają jaskółki i jeżyki.  U wielu zwierząt, na przykład u niedźwiedzi brunatnych podczas snu zimowego temperatura spada nieznacznie, do około 32 stopni C. Nie mówi się wówczas o śnie zimowym, lecz o ciszy zimowej.

/więcej w artykule Pawła Wiśniewskiego „Sen zimowy” miesięcznik „Przyroda Polska” styczeń 2013/