Kiejdany to miasto w środkowej części Litwy, położone nad rzeką Niewiażą (dopływ Niemna) – miejscowość o bogatej historii, lecz dziś już raczej prowincjonalna i zapomniana. Dzisiejsze Kiejdany liczą około 30 tysięcy mieszkańców.
Zachowała się tam bardzo urokliwa starówka z zabudową z XVII-XIX wieku.
Na kiejdańskim rynku w centralnym miejscu stoi pomnik Jonušasa Radvila znanego u nas jako książę Janusz Radziwiłł (1612-1655).
Litwini postawili mu pomnik za ugodę kiejdańską jaką książę podpisał w 1655 roku ze szwedami. Na jej mocy Litwa zrywała unię z Korona i zawiązywała ją ze Szwecją.
Sienkiewicz w „Potopie” przedstawił księcia Janusza jako postać wyjątkowo niesympatyczną. Jako zdrajcę, który kierował się tylko swoim egoizmem.
Przy ocenie działań Janusza Radziwiłła i Bogusława Radziwiłła należy mieć na względzie fakt, że Litwa została otoczona wrogimi państwami z trzech stron. Na południu Kozacy, z którymi walczyła Rzeczypospolita od 1648 r. Na wschodzie Moskwa, z którą działania wojenne były toczone od 1654 r., a od 1655 r. Szwecja.
Radziwiłł widząc z jednej strony wojska moskiewskie, które zostawiały za sobą splądrowane ziemie, przesiedlały mieszkańców ziem litewskich w głąb swojego terytorium, zdecydował się na pertraktacje ze Szwedami.
Pozytywnie co do wojny ze Szwecją nie mogły nastrajać wieści dochodzące z Korony, w której to 25 lipca skapitulowało pospolite ruszenie pod Ujściem, zdobycie Warszawy, przegranej pod Żarnowem z wojskami królewskimi i ucieczka króla na Śląsk.
Nie mając sił do walki ze Moskalami i Szwedami Radziwiłł podpisał pakt z szwedzkim królem.
Uczynił to w Kiejdanach (lit. Kėdainiai).
Tam też został pochowany w krypcie kościoła ewangelicko-reformowanego
W Kiejdanach warto zobaczyć: zbór luterański (1629-40), obecnie muzeum krajoznawcze, renesansowy zbór kalwiński (1631-53) z kryptą z grobami Radziwiłów,
kościół św. Józefa z 1710 roku oraz synagogę z XVII wieku.
Dzisiaj w Kiejdanach i okolicy mieszka ponad 500 Polaków. Od 1996 roku w Kiejdanach działa odział Związku Polaków na Litwie „Lauda”.
Odwiedzałam to miasto i znajdujące się zabytki kilka razy. I ciągle mam chęć tam wracać. Podoba się cała starówka i wiele, wiele innych obiektów poza nią. Oglądałam wnętrza kilku obiektów sakralnych wraz z kryptą. Zachęcam do odwiedzania tego ciekawego miasta i urokliwego.